Whisky Insider - Geschiedenis Van Whisky

Van de 12de tot de 14de eeuw verplaatste het distillatieproces zich van het oosten naar Oost-Europa, om van daaruit het westen te bereiken. Dit was ook de periode van de Renaissance, de wedergeboorte van een nieuw Europa gebaseerd op de herontdekking van kennis uit het oude Griekenland - vooral wetenschappelijk, vooral ook uit de tweede hand geleerd - een tijdperk van wetenschappelijke ontdekking en uitvinding. En ook een tijdperk van nieuwe gevaren: het distilleren van sterke drank verspreidde zich als gevolg van de pest. Velen in die tijd ging ongetwijfeld op zoek naar nieuwe manieren en medicijnen om het lijden te verlichten en de dood af te wenden.

De kerk, aanvankelijk een tegenstander van sterke drank, stond uiteindelijk toe dat er in kloosters distilleerketels werden geplaatst. Kruiden en ingrediënten voor de eerste medicijnen en likeuren vonden ze in hun eigen kruidentuinen. Toen missionarissen naar het westen trokken, namen ze hun technologie mee.

Bijna tweehonderd jaar lang is er bijna niets bekend over de ontwikkeling van het distilleren of de manier waarop aqua vitae of whisky in Schotland werd gebruikt. In 1644 werd in Schotland voor het eerst belasting geheven op sterke drank, maar tot het begin van de 18de eeuw gebeurde dit alleen met tussenpozen. Omdat het onbelast en dus grotendeels buiten het zicht van de overheid, plaatsvond, keerde de distillatie in Schotland bijna terug naar de middeleeuwen.

De kennis van het proces verspreidde zich ongetwijfeld na de opheffing van kloosters tijdens de reformatie. Kunsten en wetenschappen, voorheen voorbehouden aan de monniken, verspreidden zich nu over de plaatselijke gemeenschappen. De oorlog met Frankrijk aan het eind van de 17de eeuw blokkeerde de handel in sterke cognac en wijn, en speelde daardoor een rol in de bloei van de binnenlandse alcoholindustrie.

Waar ze het ook van maakten of met wat ze het ook mengden, whisky was populair. De toenemende populariteit trok de aandacht van het Schotse parlement, dat met de Excise Act (Accijnswet) van 1644 de eerste belastingen op mout en whisky invoerde. Maar vooral de Act of Union met Engeland in 1707, de Highland Clearances en andere maatregelen om opstandige Schotse clans te onderdrukken, brachten een verandering teweeg in de cultuur van Schotland en Schotse whisky. Door deze veranderingen, gekoppeld aan een wet die de minimale grootte van een distilleerketel voorschreef, zagen landbouwer-distilleerders zich verplicht ondergronds te gaan.

Wat volgde was een lange, gewelddadige strijd tussen enerzijds de kleinschalige distilleerders, met hun hoeksteen van Schotse cultuur en handel, en aan de andere kant de koninklijke belastinginners of 'gaugers'. Smokkel werd de norm en 150 jaar lang kende de illegale distillatie een periode van bloei: clandestiene distilleerketels werden verborgen in de Glens, smokkelaars en dorpelingen werkten geheime waarschuwings- en transportcodes uit, zelfs dominees bewaarden en transporteerden het spul. Tegen de jaren '20 van de 18de eeuw werd op meer dan de helft van de whisky die in Schotland werd gedronken, geen belasting betaald.

Deze industrie zou na de Accijnswet drie ongelooflijke meevallers kennen. Eerst was er Aeneas Coffey die in 1830 de Coffey still, of patent still, uitvond. Vanaf nu kon er continu - in plaats van in batches - gedistilleerd worden. Dit leidde tot de productie van de lichter smakende graanwhisky die, vermengd met krachtige malts, de Schotse whisky populair maakte over een grotere markt.

De vraag naar deze blended Scotch zorgde voor een productieverhoging in de distilleerderijen en vooral voor strenge kwaliteitscriteria, iets waarmee de distilleerders nooit voorheen te maken hadden gehad. De opkomst van grote blendinghuizen verstevigde duurzaam het lot van deze industrie. Eén van die blenders was John Walker, een kruidenier uit Kilmarnock, die zichzelf goed geplaatst vond om van deze veranderingen te profiteren. Zijn vakmanschap in het mengen leidde tot een kwaliteitsvolle whisky en zijn zakelijk inzicht zorgde voor het ontstaan van een van de eerste bekende whiskymerken. Zijn zoon, Alexander Walker zette het familiebedrijf voort en transformeerde het plaatselijke kruideniersbedrijf in een internationaal whiskybedrijf met weinig of zelfs geen rivalen.

Toen de Schotse whiskymarkt zijn plaats al stevig had ingenomen kwam er vijftig jaar later een druifluis, de Phylloxera, die zich tegoed te zou doen aan de wijnstokken in Frankrijk. De wijn- en cognacproductie kwam daardoor helemaal tot stilstand in 1880. Toen de voorraad van beide dranken bijna op nul stond, stonden Schotse distilleerders en blenders klaar er om de leegte in de kelders van de hogere klasse op te vullen. Tegen de tijd dat de Franse industrie zich herstelde, had Schotse whisky de cognac vervangen als de favoriete drank in de hogere klasse.