Whisky Jargon
ABV (Alcoholpercentage)
ABV is de afkorting van Alcohol by Volume (alcoholpercentage). ABV geeft het alcoholgehalte van de whisky aan, gemeten als percentage ten opzichte van de vloeistof als geheel. 40% ABV is gelijk aan 40% alcohol en 60% water. Volgens de wet moet Schotse whisky een ABV van minimaal 40% hebben.
Alfred Barnard
Als secretaris van Harper's Weekly Gazette bezocht hij van 1885-1887 elke operationele whiskydistilleerderij in Groot-Brittannië en Ierland. In totaal bezocht hij maar liefst 162 distilleerderijen: 129 in Schotland, 29 in Ierland en 4 in Engeland. Het resultaat daarvan was het monumentale 500 pagina's tellende The Whisky Distilleries of the United Kingdom, met diepgaande technische informatie over de distilleerderijen, aangevuld met schetsen en gravures.
Amylase
Er zijn verschillende soorten amylasen, voornamelijk α- en β-amylasen, die zetmeel kunnen omzetten in fermenteerbare substraten. De hoofdvorm, α-amylasen, is hittebestendig tot 70 °C, maar de activiteit neemt af bij temperaturen boven 67 °C. De β-amylase is minder hittebestendig. Hij wordt bij normale maischtemperaturen gedenatureerd en verdwijnt bij temperaturen boven 64 °C in minder dan 60 minuten. Dit alles benadrukt het belang van de watertemperatuur tijdens het maischen om de maximale hoeveelheid suiker te extraheren. Zie ook 'Maischen'
Angel’s share
De alcohol die verloren gaat door verdamping tijdens de rijping in het vat. Dit kan ongeveer 2% per jaar zijn. Zie ook 'Ullage'
Amerikaanse eik
Amerikaanse witte eik is een hardhoutsoort en wordt beschouwd als een perfecte houtsoort voor het maken van whiskyvaten. Het zijn snelgroeiende bomen met meestal hoge rechte stammen. Deze houtsoort wordt gebruikt voor de productie van American Standard Barrels (ASB) met een inhoud van 200 liter. Amerikaans wit eiken geeft vooral vanille, toffee, butterscotch, kokos, kruiden en nootachtige smaken aan de whisky. Amerikaanse duigen van wit eikenhout komen meestal uit de bourbon-industrie en zijn vaak eerder verkoold dan geroosterd. In de jaren '20 en '30 was de kuiperij als industrie ingestort. Met deze nieuwe wet kreeg het ambacht een impuls. De industrie herstelde zich snel na het verbod en er was een enorme toename van beschikbare vaten. De Schotten en Ieren begonnen Amerikaanse eiken vaten te gebruiken voor de rijping vanwege de vlotte verkrijgbaarheid en de gunstige prijs van de vaten in vergelijking met meer traditionele vaten uit Europa.
Beading
Een snelle maar onnauwkeurige methode om het alcoholgehalte van een whisky te beoordelen. Als je een fles schudt, verschijnen er kleine belletjes, de beads. Hoe langer de belletjes aanhouden, hoe hoger het alcoholgehalte van de whisky. Probeer dit eens met Caol Ila met vatsterkte en een Lagavulin 16 jaar oud om het verschil te zien.
Blending
Door een juiste combinatie en samenvoeging van vaten krijgt het eindproduct verschillende gewenste kenmerken. Blended whisky's zijn meestal een mix van graan- en malt whisky's.
Bond
Whisky wordt bewaard in bonded warehouses totdat de accijnzen zijn betaald.
Bothie
Een klein gebouw in de Schotse Hooglanden met meestal maar één kamer, of zelfs verborgen onder de grond, waar illegaal gedistilleerd werd.
Bourbon whiskey
Een Amerikaanse whiskey gedistilleerd uit minimaal 51% maïs, gedistilleerd tot niet meer dan 80% ABV, afgevuld in nieuwe verkoolde eikenhouten vaten (bijna altijd Amerikaanse witte eik) tot niet meer dan 62,5% ABV.
Brouwketel
Alle pot stills moeten van koper zijn. Koper is een ideaal metaal omdat de manier waarop het wordt gebruikt in de distilleerketels en condensatoren een enorm verschil maakt voor het uiteindelijke distillaat. De interactie tussen het koper en het distillaat leidt tot een zuiveringsproces dat een grote invloed heeft op het karakter. Neem bijvoorbeeld Cardhu en Dalwhinnie. Cardhu laat zijn distilleerketels zeer voorzichtig draaien en zorgt ervoor dat de alcoholdamp veel contact heeft met het koper. Dit helpt om zwaardere verbindingen zoals zwavel te extraheren. Dalwhinnie vermijdt dit kopercontact echter, omdat zij de zwaardere verbindingen willen bewaren in de new make spirit. Daarom laten ze hun distilleerketels heel snel draaien. De hoeveelheid kopercontact wordt reflux genoemd.
Bostel
Wat in de beslagkuip achterblijft nadat alle suiker is geëxtraheerd. Wordt gebruikt als voedzaam veevoer en wordt getest als brandstof voor boilers om de hoeveelheid zware olie die wordt gebruikt te verminderen.
Beslagkuip
Dit zijn de grote, ronde vaten van gietijzer, roestvrij staal, hout of koper, waarin het maischproces plaatsvindt.
Canadese whisky
Lijkt op Scotch en bourbon, maar heeft een eigen stijl dankzij een unieke productiemethode en de invloed van Rogge.
Clearic
Een andere naam, eigenlijk een meer traditionele naam, voor de new make spirit die als eerste uit de distilleerketels loopt.
Column, continue, patent of Coffey still
In 1830 vond Aeneas Coffey de Coffey of patent still uit, waarmee een continu distillatieproces kon plaatsvinden. Dit leidde tot de grootschalige productie van graanwhisky, een andere, minder intense drank dan de malt whisky die in de kenmerkende koperen pot stills werd geproduceerd. Coffey stills werden voor het eerst geïnstalleerd in de distilleerderij van Cameron Bridge in Fife door John Haig.
Condensator
De populairste methode om een distillaat te koelen. Het is een koperen buis uit de lyne arm van de still, omgeven door vele kleine koperen pijpjes die worden gevoed met koel water. De spiritusdampen condenseren vrij snel bij maximaal kopercontact.
Congeneren
Chemische verbindingen die ontstaan tijdens het fermentatieproces. Hiertoe behoren esters, zuren, aldehyden, methanol en andere alcoholen. Dit zijn strikt genomen onzuiverheden, maar het zijn belangrijke deeltjes die het grootste deel van de smaak geven. Alleen een juist gehalte aan congeneren garandeert de drinkbaarheid, dus moet dit zorgvuldig worden beoordeeld.
Cut
De distillatie in de distilleerketel bestaat uit drie verschillende elementen. Ten eerste zijn er de foreshots. Dan is er de cut, het middelste deel van het distillaat dat wordt opgevangen en in vaten wordt gedaan om te rijpen. Aan het eind van het distillatieproces, ten slotte, worden de feints opgevangen. De foreshots en de feints worden opnieuw gedistilleerd. Het juiste moment om de middle cut op te vangen is het ontwasemingspunt. Dit is het moment waarop de drank die uit de distilleerkolf komt niet langer troebel wordt als er water wordt toegevoegd.
Cytase
Cytase is een enzym dat de celwanden van de gerst afbreekt, waardoor het amylase-enzym toegang krijgt tot het zetmeel en dat vervolgens afbreekt tot maltose (suikers).
Distillatie
Distillatie is het proces waarbij alcohol met behulp van warmte van andere vloeistoffen wordt gescheiden. Dit is mogelijk omdat alcohol (ethanol) met 78 °C een lager kookpunt heeft dan water. Schotse whisky wordt normaal gesproken minstens twee keer gedistilleerd, maar er zijn uitzonderingen. Het meest ingewikkelde proces vinden we in de distilleerderij van Mortlach met een distillatieproces van 2,81. De eerste distillatie in de wash still scheidt de alcohol van de gegiste vloeistof en verwijdert het residu van gist en andere stoffen. Het distillaat gaat vervolgens naar een andere distilleerketel (spirit still) waar het een tweede keer wordt gedistilleerd.
Dubbele rijping
Dit is het proces waarbij het gerijpte distillaat opnieuw in een ander soort vat wordt gedaan om het smaakprofiel verder te ontwikkelen. Alle Distillers Editions zijn dubbel gerijpt.
Dram
Een dram is de traditionele maat voor Schotse whisky, vaak liefkozend een 'wee' dram genoemd. Er is geen duidelijke definitie van hoe groot een dram is.
Dunnage
Een traditioneel pakhuis van steen of baksteen waarin vaten op elkaar gestapeld rijpen, niet meer dan driehoog. Het pakhuis is meestal met een aarden vloer bedekt, heeft een goede luchtcirculatie en een hoge vochtigheidsgraad. De exploitatiekosten zijn veel hoger en de vaten moeten met de hand worden verplaatst.
Esters
Organische verbindingen die ontstaan door de chemische combinatie van een zuur en alcohol, in kleine hoeveelheden geproduceerd door gist tijdens de gisting. Veel esters hebben een fruitig aroma.
Enzymen
Belangrijke stoffen in graan die ontstaan tijdens het kiemen. Zie ook 'Amylase' en 'Cytase'.
Europese eik (Quercus robur)
Een soort hardhout gebruikt voor vaten die rijke smaken van rode bes, kruiden en looizuren geven aan de whisky. De duigen zijn meestal dikker dan die voor vaten van Amerikaans eikenhout. Er zijn zeer verschillende klimaatomstandigheden in Europa, wat een effect heeft op de eikenbomen en hoe ze kunnen worden gebruikt. Lang geleden werd Schotse eik gebruikt, maar Schotse eik groeit erg langzaam en heeft een gedraaide stam. Dat maakt hem moeilijk te verwerken en de vaten hadden de neiging om te lekken. Later werd Russische eik gebruikt omdat deze bomen sneller groeien en gemakkelijker te verwerken zijn. Door de steeds grotere invoer van sherryvaten uit Spanje waren vaten destijds gemakkelijk verkrijgbaar voor de distilleerders en bovendien veel goedkoper. Spaans eikenhout wordt meestal geteeld in de regio Galicië in Noord-Spanje en is ondanks het steeds populairder wordende Amerikaanse eikenhout nog altijd erg gewild. Voor whiskyrijping wordt ook vaak Frans eikenhout gebruikt. Frans eikenhout wordt vaak gebruikt voor de productie van vaten voor de wijnindustrie.
Eilanden
Het klimaat van de eilanden onderscheidt zich van dat van het vasteland door het natte zeeklimaat met felle winden. De winters zijn echter zelden streng en palmbomen gedijen goed op de meer beschutte plekken. Op verschillende eilanden, waaronder Skye, wordt whisky gemaakt. Op Skye werden vroeger grote hoeveelheden illegale whisky gestookt, omdat de distilleerders van het eiland weigerden zich in te schrijven voor vergunningen. Dat was om dezelfde reden als hun buren in de West Highlands: de moeilijkheden bij het toezicht op deze gebieden en de gunsten van welwillende magistraten betekenden dat zij dat eenvoudigweg niet hoefden te doen. Legaal distilleren was onaantrekkelijk vanwege het ongemak en de kosten van transport. Door de slechte bodem en het natte klimaat was het moeilijk om op het eiland grote hoeveelheden goede gerst te verbouwen. Tenslotte moest de whisky terug naar de markten op het vasteland. De enige distilleerderij op Skye is Talisker, dat qua smaak zijn oorsprong goed weerspiegelt, met een zoetig aroma van zeewier en een scherpe, turfachtige smaak met een peperachtige 'toets' in de afdronk.
Eik
De houtsoort waarvan de vaten zijn gemaakt, voornamelijk twee soorten eikenhout. Er zijn ook andere houtsoorten getest, maar eikenhout is ideaal vanwege zijn sterkte en duurzaamheid en de reeks smaken die het ontwikkelt bij het rijpen van whisky.
Feints
Feints zijn de derde fractie (deel) van het distillatieproces in de distilleerketel. Ze hebben een lage sterkte, bevatten ongewenste en onbruikbare stoffen en bevatten voornamelijk water. Feints, ook wel tails genoemd, worden opnieuw gedistilleerd.
Fillings
Pas gedistilleerde drank die in vaten is gevuld, wordt 'fillings' genoemd. Het mag pas whisky heten als hij in Schotland gedurende het wettelijke minimum van 3 jaar in eiken vaten heeft gerijpt.
Finish
Een term om de lang aanhoudende smaken in de mond te beschrijven na het proeven van een whisky.
Finishing
Zie ook 'Dubbel gerijpt'
First fill
Zie ook 'Vattypes'
Foreshot
De foreshots zijn de eerste fractie (deel) van het distillatieproces in de distilleerketel. De foreshots zijn zeer hoog in alcohol met ongeveer 80% ABV, wat te hoog is. Bovendien bevatten ze ook veel vluchtige stoffen. Ze worden samen met de feints opgevangen en aan het distillaat toegevoegd dat nog gedistilleerd moet worden. De foreshots worden ook 'heads' genoemd.
Foezelolie
Een mengsel van vluchtige, olieachtige vloeistoffen (congeneren) die in kleine hoeveelheden tijdens de gisting ontstaan en bij distillatie worden afgescheiden.
Fenolen of PPM
PPM is de afkorting van Parts Per Million - de wetenschappelijke maat voor de hoeveelheid fenolen die aanwezig is in de mout die wordt gebruikt om whisky te maken, en die zijn opgenomen door het verbranden van turf. Het fenolgehalte van de mout hoeft niet noodzakelijkerwijs overeen te komen met het fenolgehalte van de uiteindelijke gerijpte whisky.
Gerst
Voor de productie van single malt Scotch whisky wordt alleen gerst gebruikt. Voor het distilleren van mout is gerst met een laag stikstofgehalte en een grote korrelgrootte het beste; dit levert de maximale hoeveelheid zetmeel, respectievelijk suiker, wat weer resulteert in meer alcohol. Uiteindelijk is het de suiker die tijdens de gisting wordt omgezet in alcohol. Gerst wordt ook gebruikt voor de productie van graanwhisky, samen met andere granen zoals tarwe of rogge.
Gisting
Het proces waarbij vloeistof die suiker bevat wordt omgezet in alcohol en de smaken in Schotse whisky worden ontwikkeld. Bij de productie van whisky wordt gist toegevoegd aan de suikerhoudende vloeistof, ook wort genoemd. Die laatste wordt in een groot vat, de washback, gedaan. Een washback kan 1.000 tot maar liefst 160.000 liter vloeistof bevatten. De duur van de gisting kan een duidelijk effect hebben op het uiteindelijke distillaat. Na ongeveer 45 uur is de gist afgestorven en kan er geen alcohol meer worden geproduceerd, maar de smaak kan nog altijd worden beïnvloed. Als de gisting na 45/50 uur stopt, zal het uiteindelijke distillaat nootachtige/moutige tonen hebben. Bij een langere duur, bijvoorbeeld 75 uur, zullen er meer fruitige kenmerken optreden. Een typisch bijproduct van gisting is kooldioxide.
Gauger
De taak van een Gauger was het sluiten van illegale distilleerderijen. Het is een oude naam voor een belastinginner.
Glen
Zo wordt een Schotse vallei genoemd.
Graanwhisky
Terwijl malt whisky alleen van gerst kan worden gemaakt, wordt graanwhisky gemaakt van een mix van granen, meestal tarwe en maïs, en gemoute gerst. Graanwhisky wordt gedistilleerd in een continue column still, ook wel Coffey still of patent still genoemd. Van distillatie met een Coffey still wordt over het algemeen aangenomen dat het een lichtere en minder complexe smaak oplevert dan distillatie in pot stills.
Groene mout
Deze term beschrijft gerst die is begonnen met kiemen en niet in de oven is gedroogd. In sommige graandistilleerderijen wordt nog altijd groene (ongestookte) mout gebruikt, maar de meeste zijn overgestapt op gestookte mout. Groene mout is minder duur om te produceren en wordt meestal gemengd met gebrande mout (opnamepercentage van mout). Het moet echter sneller worden gebruikt en heeft hogere transportkosten dan gebrande mout. Groene mout heeft ook een lager gehalte aan α- en β-amylasen.
Grist (schrootsel)
Gemalen gemoute gerst, die in alle distilleerderijen wordt gebruikt voor het distilleren. Het kan worden opgesplitst in drie componenten: de huls (20%), het buitenste omhulsel van de gerst, de korrels (70%), die het hoofdbestanddeel van de grist vormen en alle suiker bevatten, en de bloem (10%). Grist wordt gemengd met heet water om het beslag te vormen en de suiker te extraheren die tijdens de gisting nodig is om alcohol te produceren.
Gist
Dit is een levend organisme dat tot de schimmels behoort en van vitaal belang is voor het fermentatieproces. Het wordt in de beslagkuip gedaan, waar het zich voedt met het suikerhoudende wort en als bijproduct alcohol en kooldioxide produceert.
Heart of the run
Hier gaat het om - het perfecte deel van de run. Het is de tweede fractie (deel) van het distillaat uit de spirit still - tussen de foreshot en de feints - en wordt opgevangen om te rijpen tot whisky. Zie ook 'New make'
Highlands
De Highlands vormen de grootste regio en omvatten daarom een grote verscheidenheid aan malts. Over het algemeen zijn het warme, soepele malts met kruidige tonen. Tot de Highland malts behoren Dalwhinnie, The Singleton of Glen Ord, Royal Lochnagar, Oban en Clynelish. Waar precies de grens tussen de Lowlands en Highlands ligt, is nooit een vaststaand feit geweest. De Wash Act van 1784 trok een lijn door Schotland van Dunoon in het westen tot Dundee in het oosten. Vervolgens werd in 1797 een tussengebied gedefinieerd, waardoor de Highland-lijn verschoof van Lochgilphead naar Findhorn. De nabijheid van de kust beïnvloedt natuurlijk de smaak van de whisky's, waarvan vele duidelijk door de zee zijn beïnvloed. De distilleerderijen in de noordelijke Highlands, zoals Clynelish, liggen allemaal aan de kust, behalve Glen Ord, maar dat ligt maar enkele kilometers van de zee. Wij noemen deze whisky's soms 'Coastal East Highlands'. De westkust (West Highlands) heeft duidelijk een maritieme invloed op malts als Oban. Het landschap van de Central Highlands is voornamelijk bergachtig, met heuvels die door diepe dalen, lochs en valleien worden doorsneden. Veel distilleerderijen in deze regio zijn gebouwd langs de vruchtbare valleien die zijn uitgeslepen door de rivier de Tay, de langste rivier van Schotland. Dalwhinnie, de hoogst gelegen distilleerderij van Schotland, ligt aan de poort van de Cairngorms. Gerst groeide goed in de weelderige valleibodems, en water en turf waren in overvloed aanwezig. De whisky's hier zijn meestal lichter van smaak en zoeter dan andere Highland malts.
Hogshead
Zie ook 'Vattypes'.
Islay
Islay is van oost naar west 40 kilometer lang en 32 kilometer breed. Het is het meest zuidelijke van de westelijke eilanden en ligt slechts 20 kilometer van de noordkust van Ierland. Als regio behoort het tot noch de Highlands, noch de Lowlands. De rotsachtige, met heide begroeide heuvels in het noorden en oosten van het eiland gaan niet hoger dan 460 meter. Het zuidelijke deel is een combinatie van veenmos en vruchtbare alluviale vlakte. Het hele eiland wordt vaak geteisterd door stormen vanuit de Atlantische Oceaan, maar het heeft ook een meer dan gemiddelde hoeveelheid zonneschijn. De mouterijen van Port Ellen leveren gemoute gerst aan de distilleerderijen op het eiland, die elk hun eigen specifieke niveau van turf hebben. Al deze tamelijk extreme omstandigheden die vorm geven vorm aan wat wordt beschouwd als een van de meest kenmerkende malts in Schotland. Het zijn whisky's met aroma's van zeewier, jodium en fenolen. Lagavulin en Caol Ila behoren zelfs tot de zwaarst geturfde whisky's die er zijn. Een scheutje Islay-malt geeft een onmiskenbare toets aan veel blended whisky's.
IWSC – International Wine and Spirits Competition
Een van 's werelds meest gerenommeerde wedstrijden voor wijn en distillaten, waaraan de Classic Malts altijd deelnemen. Wij zijn fier dat we al heel wat prijzen in de wacht hebben gesleept.
Karamelkleurstof (E150a)
Spirit caramel, of E150a, is een smaakloze vloeistof die wordt gebruikt om ervoor te zorgen dat whisky bij het bottelen een consistente kleur heeft.
Koude filtratie
Whisky wordt vaak gekoeld voordat hij wordt gebotteld, om natuurlijke stoffen en congeneren te verwijderen. Deze kunnen immers de whisky troebel maken als hij bij lage temperatuur wordt bewaard of met water wordt verdund.
Kuiper
Een zeer bekwaam ambachtsman die vaten voor de rijping van whisky maakt en repareert door de houten duigen perfect op elkaar te laten aansluiten tot een waterdicht vat. Deze ambacht wordt kuiperij genoemd.
Kiemen
Nadat de gerst tijdens het weken tot leven is gewekt, is het belangrijk een goede, gelijkmatige kiemkracht te handhaven om ervoor te zorgen dat er voldoende afbraak van de celwand/het eiwitmateriaal (of modificatie) plaatsvindt. Daartoe wordt de geweekte gerst van de weekkuipen in een groot kiemvat gegoten. Zodra het omgieten is voltooid, wordt de trommel gedraaid om een gelijkmatig bed van mout te vormen op een geperforeerde vloer. Koele, bevochtigde lucht wordt door de mout geblazen om de temperatuur te regelen en overtollige warmte te verwijderen. Traditioneel werd dit in de distilleerderij gedaan en op een betonnen moutvloer gelegd. Slechts enkele distilleerderijen passen deze methode van vloermouten nog toe. De meeste distilleerderijen laten tegenwoordig hun mout mouten en leveren volgens hun specificaties.
Keepers of the Quaich
The Keepers of the Quaich is een exclusieve Schotse whiskyvereniging, die werd opgericht om de Schotse whiskyindustrie wereldwijd te vertegenwoordigen. Ze bevordert de goodwill van de sector en eert degenen die er een belangrijke bijdrage aan hebben geleverd.
Kiln
Zowel de oven als de gebouwen waarin de oven is ondergebracht, worden kiln genoemd. Het proces dat in de oven plaatsvindt, wordt eesten genoemd. Tijdens het eesten wordt de mout gedroogd tot ongeveer 4,5% vochtgehalte met als doel groei ervan te stoppen. Dit wordt bereikt door tot 30 uur lang warme lucht door de moutlaag te blazen. Het is belangrijk dat de temperatuur van de lucht niet te hoog is (55 °C in het begin) om beschadiging van de enzymen te voorkomen. Het eesten heeft nog een ander doel. In dit stadium wordt turfrook toegevoegd om de kenmerkende smaak te geven die sommige van onze malt whisky's kenmerkt. De hoeveelheid toegevoegde turfrook en het tijdstip waarop dit gebeurt, hebben invloed op de mout. De werkelijke hoeveelheid turf die wordt gebruikt varieert al naargelang de herkomst ervan, maar ook van het type malt dat elke afzonderlijke distilleerderij verlangt. In het algemeen zijn er vier belangrijke stijlen: heavy peated, dat kenmerkend is voor onze Islay-malts, medium peated, dat bij Talisker wordt gebruikt, en lightly peated, dat door de andere distilleerderijen wordt gebruikt. De vierde stijl is non-peated. Hier wordt in de oven geen turfrook aan de mout toegevoegd. Sommige distilleerderijen kiezen voor deze stijl van malts (bijvoorbeeld Clynelish en Glen Elgin). Na het eesten wordt plantaardig afval uit de mout verwijderd (de mout is 'dressed'), dan wordt hij opgeslagen (rested) om verwerking in de distilleerderij te vergemakkelijken. Uiteindelijk wordt hij verzonden om er enkele van 's werelds beste malt whisky's van te maken.
LEEFTIJD
De leeftijd op een etiket of karton van whisky, verwijst naar de leeftijd van de jongste whisky in de fles.
Lomond stills
In 1955 ontwikkelde Alistair Cunningham deze opmerkelijk kleine pot still, die wordt gebruikt voor batch-distillatie zoals bij een pot still, maar waarbij het refluxniveau kan worden geregeld op een vergelijkbare manier als bij de Coffey stills. Het zorgt voor een zwaardere, olieachtige drank en wordt niet langer gebruikt voor whiskydistillatie in Schotland.
Low wines
De alcohol die ontstaat na de eerste distillatie van de wash in de 'wash still' of 'low wines still', noemen we de low wines. De naam low komt van de lage sterkte van ongeveer 22-24% ABV. De low wines still herken je meestal aan de kleine venstertjes, waardoor de distilleerder het kookproces beter kan controleren.
Lowlands
De Schotse Lowlands waren altijd al beter geschikt voor akkerbouw. Door verbeteringen in de landbouwmethoden werd het mogelijk om meer graan te verbouwen. Door de ontwikkeling van landbouwwerktuigen zoals ploegen, de invoering van mechanische dorsmolens en maaiers, de gemakkelijke beschikbaarheid van brandstof en een moderner communicatienetwerk, is het niet verwonderlijk dat distillatie in de Lowlands op grote en industriële schaal verliep, lang voordat dit in de Highlands gebeurde. De Schotse Highlands eindigen ten noorden van de Stirlingvlakte en ten westen van het rijke landbouwgebied van Aberdeenshire. In de jaren 1700 was de beschikbaarheid van gerst en de ontwikkeling van de teelt en oogst altijd de sleutel tot het distilleren in de Lowlands. Het distilleren in de Highlands was meestal geconcentreerd in de buurt van gebieden met een overvloed aan graan. Het was meestal een deeltijdse bezigheid, die afhing van de landbouwproductie in een regio waar vooral veeteelt belangrijk was. Glenkinchie is een van de weinige distilleerderijen in de Lowlands die nog regelmatig produceren. Zij maken een malt die typisch is voor de whisky's die in deze regio worden geproduceerd. Lowland malt whisky was altijd al lichter en droger dan whisky uit de Highlands. Daarom is het een uitstekend aperitief.
Lyne arm of Lye pipe
Dit is de pijp van de ketel waardoor de gedistilleerde dampen worden getransporteerd om weer tot vloeistof te worden gecondenseerd. De hoek van de pijp zou het karakter van de whisky beïnvloeden, omdat ze het contact tussen damp en koper kan versterken of verminderen, wat maakt dat de whisky een lichte of zware body krijgt. Hoge ketels of ketels met een naar boven hellende lye pipe maken een grotere reflux mogelijk, wat een lichtere drank oplevert. Ketels met een kleiner oppervlak of een naar beneden hellende lye pipe produceren doorgaans een zwaarder distillaat.
Moutlaag
Tijdens het moutproces wordt gerst in de weekkuip in water geweekt om het kiemen te starten. De couch is een tweede tank waarin de natte gerst te drogen wordt gelegd, wat verdere groei tegenhoudt.
Malt whisky
Dit betekent dat de whisky is gemaakt van 100% gemoute gerst, gefermenteerd met gist en gedistilleerd in een pot still.
Mouten
Het natuurlijke proces waarbij gerstkorrels door weken in water ontkiemen en vervolgens worden gedroogd. De gerst moet op een gelijkmatige temperatuur worden gehouden en regelmatig worden omgeroerd. Het kiemproces zet zetmeel om in suikers, die vervolgens in de distilleerderij kunnen worden gefermenteerd.
Marrying
Marrying is het proces waarbij verschillende whisky's worden samengevoegd en gemengd (geblend) voordat ze worden gebotteld. Vóór het bottelen keert de whisky soms korte tijd, meestal enkele maanden, terug in het vat voor een 'marrying'-proces.
Maisch
Maisch of beslag is het mengsel van grist en heet water dat in de beslagkuip wordt aangemaakt.
Maischen
Proces waarbij de gemalen, gemoute gerst (grist) wordt gemengd met heet water en geleidelijk wordt verhit om een suikerhoudende vloeistof te verkrijgen, de 'wort'. Deze wordt in de washback gepompt, waarna gist wordt toegevoegd om het gistingsproces te starten. Traditioneel worden bij het maischen drie 'waters' of 'extracties' gebruikt. Het eerste daarvan is het derde water van de vorige maischfase. Het wordt verwarmd tot ongeveer 63 °C of 64 °C, in de maischmachine gemengd met het grist en vervolgens in de beslagkuip gedaan. De optimale warmte waarbij de enzymen het zetmeel afbreken, staat bekend als het 'strike point'. Deze temperatuur controleren is essentieel, want als het water te heet is, sterven de enzymen af. Ronddraaiende harken in de beslagkuip roeren het wort, die vervolgens door de gaten in de bodem naar de 'underback' (onderketel) wordt afgevoerd. Er wordt voor een tweede keer water toegevoegd om meer omgezet zetmeel weg te spoelen. Dit water heeft een hogere temperatuur van ongeveer 75 °C. Vervolgens wordt spoelwater van 85 °C toegevoegd om de laatste sporen van omgezet zetmeel te verwijderen. Het spoelwater wordt bewaard in een vat en wordt gebruikt als het eerste water voor het volgende beslag. Moderne installaties maken gebruik van de techniek van het klaren waarbij, nadat het eerste water is afgetapt, continu water op de laag wordt gespoten. Deze methode is efficiënter in het extraheren van de suiker, waardoor een snellere drainage mogelijk is. De vaste stoffen die in de beslagkuip achterblijven (draf) worden nu verwijderd om te worden omgezet in veevoer. Het hete wort gaat dan van de onderketel door een warmtewisselaar om de temperatuur ervan te verlagen tot minder dan 20 °C. Dit is een cruciale stap. Als het wort niet wordt gekoeld, gaat de gist dood.
Meester-blender
De meester-blender is verantwoordelijk is voor de creatie en voortdurende kwaliteitscontrole van de Schotse whisky's die door een bedrijf worden geproduceerd.
Mothballed
Dit is een van de 3 termen die de operationele toestand van een distilleerderij beschrijven. Een distilleerderij geclassificeerd als 'mothballed' is stilgelegd, maar kan weer opgestart worden. De andere termen zijn 'open', wat betekent dat alles werkt en er gedistilleerd wordt, en 'gesloten', wat betekent dat er niet meer geopend kan worden of dat het terrein voor iets wordt gebruikt.
NAS of NAD
Dit staat voor No Age Statement of Non Age Declared. Het duidt op whisky's zonder leeftijdsaanduiding op de fles. De whisky's in de Classic Malts Selection die geen leeftijdsaanduiding dragen, zoals Talisker Skye, Oban Little Bay of Dalwhinnie Winters Gold, zijn door onze meester-blenders gecreëerd met behulp van vaten van één distilleerderij, maar op verschillende leeftijden. Dit betekent dat in de uiteindelijke fles meerdere leeftijden zitten. Er kan geen leeftijd vermeld worden, omdat de jongste whisky bij elke botteling kan veranderen. Het gaat er immers om het opnieuw creëren van een smaakprofiel.
New make
Pas gedistilleerde drank met een hoge sterkte, ongeveer 70% ABV en een zuivere kleur. New make spirit is klaar om in vaten te worden gevuld. De meeste distilleerderijen verdunnen de drank tot 63,5% ABV voordat hij in vaten wordt gevuld om te rijpen.
Nosing
Nosing is het proces, meestal tijdens whisky tastings, waarbij de verschillende aroma's met de neus worden geïdentificeerd en beoordeeld om de whisky te categoriseren.
Nosingglas
Een tulpvormig glas dat wordt gebruikt om whisky te proeven. Het heeft een smalle opening zodat de whisky kan worden rondgedraaid en de geur zich concentreert in de neusgaten.
Organische whisky
Whisky gemaakt van graan dat zonder chemische meststoffen, herbiciden en pesticiden is geteeld.
Pagode
De pagode is de typische symmetrische en driehoekige schoorsteen die je vaak ziet boven de kiln. De eerste pagodes ontstonden eind 1800. De vorm werd ontworpen door de uit Elgin afkomstige architect Charles Doig, die ook verschillende distilleerderijen ontwierp.
Pot ale
Pot ale is een residu dat na de eerste distillatie achterblijft in de wash still en dat vaak wordt gemengd met draf om veevoer te produceren. Sommige distilleerderijen gebruiken het ook als meststof op akkers.
Pot still
Een koperen distillatievat, dat lijkt op een grote ui- of peervormige ketel. De grootte en vorm van pot stills varieert van distilleerderij tot distilleerderij, en de verschillen in de distilleerketels spelen een belangrijke rol bij het bepalen van het karakter van het gewenste distillaat. Traditioneel zijn distilleerders zeer terughoudend om de vorm of grootte van hun distilleerketel te veranderen, uit angst het karakter van hun distillaat te veranderen. Pot stills kunnen worden onderverdeeld in de volgende basisvormen: ui, kookbol en lantaarn.
Proof
Proof is een gestandaardiseerde meting om het alcoholgehalte te bepalen. Oorspronkelijk kon men door een mengsel van water en alcohol op een kleine hoeveelheid buskruit te gieten, vaststellen of het mengsel een hoge of lage proof had. Als het poeder niet ontbrandde, bevatte het mengsel te veel water en werd de proof als laag beschouwd. Een distillaat van 100 graden proof komt overeen met 57,1% alcohol, dus 70% proof komt overeen met 40% alcohol volgens de Britse norm. In de Verenigde Staten is het proof number tweemaal het percentage van het alcoholgehalte, gemeten bij een temperatuur van 60 °F of 15,5 °C.
Purifier
Een purifier is een pijp die een beetje distillaat uit de lyne-arm van de spirit still terugvoert naar de zwanenhals. Dit veroorzaakt meer reflux, waardoor het distillaat lichter wordt.
Proeverij
Tasting (proeven) is het beoordelen van whisky via visueel onderzoek, smaak en aroma. Proeverijen vinden vaak plaats om simpelweg een whisky te beoordelen in groepen, bijvoorbeeld in panels om whisky's een prijs toe te kennen volgens bepaalde vooraf vastgestelde criteria, voor referentiedoeleinden of als sociale activiteit. Het is geen regel, maar doorgaans zijn er drie stadia om een whisky te beoordelen. Eerst kijkt de proever naar het uiterlijk van de whisky, in de daaropvolgende fase van nosing probeert hij de verschillende aroma's te ontdekken. Dan is het tijd om te gaan proeven. Door water of ijs toe te voegen kan worden ontdekt hoe de whisky verandert. Het whiskyglas, de luchttemperatuur en de tijd die de whisky in het glas doorbrengt om te ademen, kunnen de aroma's veranderen.
Quaich
Een Quaich is een traditionele Keltische drinkschaal met twee oren (tureen) uit Schotland, die in de loop der tijd synoniem is geworden met het samen genieten van whisky. De naam is afgeleid van het Keltische 'cuach'.
Quarter cask
Zie 'Vattype'
Rijping
Volgens de wet moet pas gedistilleerde drank in Schotland minimaal drie jaar in eiken vaten rijpen voordat hij 'Schotse whisky' mag worden genoemd. Er vindt een complexe uitwisseling plaats, vaak aangeduid als een 'gesprek', tussen de drank en het hout van het vat, waardoor de smaken, de sterkte en het evenwicht ontstaan. Hoe langer de whisky rijpt, hoe groter de invloed van het hout. Het rijpingsproces stopt wanneer de whisky wordt gebotteld, omdat whisky, in tegenstelling tot wijn, niet verder rijpt in de fles. Elke whisky bereikt zijn hoogtepunt qua leeftijd op een ander moment en het is de taak van de meester-blender om de juiste whisky op het juiste moment te ontdekken.
Refill
Zie 'Vattype'
Reflux
Wanneer bij de productie van malt whisky pot stills worden gebruikt voor de distillatie, wordt de waterdamp die tijdens de distillatie terugslaat in de ketel 'reflux' genoemd. De hoeveelheid reflux wordt beïnvloed door de vorm van het distilleertoestel en door de lye pipe. Hoe meer de lye pipe naar boven buigt, hoe meer reflux er ontstaat. Daarom zal een distilleerderij met een naar boven hellende lyne arm (of lye pipe) de meeste reflux hebben, waardoor het kopercontact toeneemt en het lichtste distillaat ontstaat, terwijl een naar beneden hellende lyne arm met minder kopercontact de minste reflux en een zwaarder distillaat oplevert.
Rummager
In pot stills die direct worden gestookt, is een rummager het mechanisme dat de vloeistof in de still roert om te voorkomen dat vaste stoffen aan de bodem blijven kleven.
Run
Zie 'New make'
Rogge whiskey
Amerikaanse whisky, gemaakt van een beslag dat minimaal 51% rogge bevat.
Roosteren
Roosteren is een soortgelijk proces als het verkolen van vaten, maar minder agressief door de meer poreuze aard van Europese eik.
Soorten vaten
Er bestaan verschillende soorten vaten waarin whisky kan rijpen, maar het alleen in eikenhouten vaten met een inhoud van maximaal 700 liter. De drie belangrijkste maten zijn Butts met een inhoud van 500 liter, Hogsheads van 250 liter en American Standard Barrels (ASB) van 200 liter. Dit kan erg verwarrend zijn, daarom hebben wij de belangrijkste soorten vaten in de whiskyindustrie op een rijtje gezet, te beginnen met de grootst mogelijke. Gorda (inhoud 700 liter) Het grootste type vat dat is toegestaan in de Schotse whiskyindustrie, gemaakt van Amerikaans eikenhout. Dit type vat wordt niet vaak gebruikt voor rijping in Schotland en werd traditioneel gebruikt in de Amerikaanse whisky-industrie. Door hun grote afmeting zijn ze echter nuttig voor het samenvoegen van verschillende whisky's bij de productie van blends, om de smaak af te ronden voor het bottelen. Madeira Drum (inhoud 650 liter) Een kort, dik en gedrongen vat met een zeer grote diameter. Het is gemaakt van zeer dikke duigen van Europees eikenhout. Dit type vat wordt gebruikt voor Madeira-wijnen, soms ook in de whiskyindustrie voor de finishing van een whisky. Port Pipe (inhoud 650 liter) Eveneens gemaakt van dikke duigen van Europees eikenhout. Het zijn hoge, dunne vaten met een lange smalle vorm. Dit soort vat wordt gebruikt in de portwijnindustrie en soms voor de finishing van een whisky. Butt (inhoud 500 liter) Butts zijn algemeen bekend als Sherry Butts, maar hoe ze de weg naar de whiskyindustrie hebben gevonden is een langer verhaal. Vóór 1981 werden Sherry Butts voornamelijk gebruikt als houten container om sherry wereldwijd te vervoeren, alvorens de Spaanse exportvoorschriften voor sherry deze procedure veranderden. Na 1981 was het niet langer toegestaan sherry in vaten te vervoeren. Vóór die verandering lag sherry vaak maar korte tijd in de vaten, waarna de vaten werden geleegd en opnieuw gebruikt. Deze korte tijd, vaak slechts enkele maanden, volstond voor het vat om veel van de smaken in het hout op te nemen. Whisky was traditioneel vaak de tweede bewoner van deze vaten. Na 1981 waren sherryvaten voor Schotse distilleerderijen veel minder verkrijgbaar door de nieuwe regelgeving en de algemene daling van de populariteit van sherry. Het resultaat was een enorme prijsstijging en een nieuwe business voor de sherryproducenten om sherryvaten te produceren, vooral voor de whiskyindustrie. Een Butt is een hoog, smal vat dat traditioneel wordt gemaakt van dikke duigen van Europees eikenhout. Tegenwoordig wordt meer gebruik gemaakt van Amerikaans eikenhout. Dit om verschillende redenen zoals de smaak, een betere en goedkopere verkrijgbaarheid en eenvoudiger gebruik. Er bestaan nu verschillende soorten Butts. First fill Butts van Europese eik First fill (eerste vulling) verwijst naar de eerste keer dat het vat wordt gebruikt voor single malt Scotch whisky. De Butt werd al eerder gebruikt door de sherry-industrie in Spanje. Refill Butts van Europese eik Refill verwijst naar het proces om het vat opnieuw te gebruiken na de 'first fill'. Dit kan een aantal keren worden gedaan totdat het vat wordt geacht uitgeput en aan verjonging toe te zijn. Rejuvenated Butts van Europese eik Bij het verjongingsproces wordt de binnenkant van het vat verwijderd zodat een nieuwe houtlaag verschijnt. Het nieuwe houtoppervlak wordt dan verkoold of geroosterd voordat het vat opnieuw wordt gevuld. Puncheon (inhoud 500 liter) Er zijn twee verschillende soorten puncheons en informatie over de juiste inhoud verschilt van bron tot bron. De meest voorkomende soorten zijn het machinale puncheon en het sherry puncheon. Het machinale puncheon is gemaakt van dikke Amerikaanse eiken duigen, het sherry puncheon van dunnere Europese eiken duigen. Beide soorten worden gebruikt in de rum- en sherryindustrie en soms ook voor de finishing van whisky. Barrique (inhoud 225 - 300 liter) Wordt veel gebruikt in de wijn- (225 liter) en cognacindustrie (300 liter). In de whiskyindustrie worden ze doorgaans gebruikt voor de finishing. Hogshead (inhoud 250 liter) American Standard Barrels (ASB) worden afgebroken tot duigen en vervolgens weer in elkaar gezet met nieuwe uiteinden om zo de iets grotere Hogsheads te krijgen. Dit soort vat is een van de meest gebruikte vaten voor de rijping van whisky in Schotland. First fill Hogsheads van Amerikaanse eik First fill (eerste vulling) verwijst naar de eerste keer dat het vat wordt gebruikt voor single malt Scotch whisky. Het kan eerder zijn gebruikt voor bourbon en dan mogelijk voor Schotse graanwhisky, voordat het werd gebruikt voor single malt. Refill Hogsheads van Amerikaanse eik Refill verwijst naar het proces om het vat opnieuw te vullen na de 'first fill'. Deze vaten hebben al veel van hun aromabestanddelen afgegeven tijdens eerdere vullingen met distillaat en slechts een klein deel draagt nu nog bij aan de uiteindelijke smaak van de whisky. Whisky's rijpen zeer langzaam in deze vaten, waardoor de essentie van het karakter van de distilleerderij naar voren komt. Ze zijn meestal licht, delicaat en bevatten het aroma van het oorspronkelijke distillaat. Deze vaten hebben al veel van hun aromabestanddelen afgegeven tijdens eerdere vullingen met distillaat en slechts een klein deel draagt nu nog bij aan de uiteindelijke smaak van de whisky. Whisky's rijpen zeer langzaam in deze vaten, waardoor de essentie van het karakter van de distilleerderij naar voren komt. Ze zijn meestal licht, delicaat en bevatten het aroma van het oorspronkelijke distillaat. Dit kan een aantal keren worden gedaan totdat het vat wordt geacht uitgeput en aan verjonging toe te zijn. Rejuvenated Hogsheads van Amerikaanse eik Refill vaten worden verjongd door de binnenkant af te schrapen om het oude oppervlak te verwijderen. Vervolgens worden ze verkoold of geroosterd om het nieuwe actieve oppervlak te verkrijgen. Dit verwijdert snel alle onrijpe verbindingen uit het distillaat, vooral de zwavelverbindingen. Het breekt ook het hout van het vat af en laat zo de zoetigheid van vanille en andere verbindingen ontstaan, die erop reageren door extra fruitigheid te produceren. De verjonging duurt slechts één vulling, waarna de vaten weer opnieuw worden gevuld. American Standard Barrel (ASB (inhoud 200 liter)) De ASB, gemaakt van Amerikaanse witte eik, is het meest voorkomende type vat en wordt meestal gebruikt in de Amerikaanse whiskyindustrie. Omdat ze in de VS maar één keer gebruikt mogen worden, worden ze verkocht aan andere producenten van rum en whisky. Om het transport te vergemakkelijken en de kosten te drukken worden ze vaak in duigen afgebroken en in Schotland weer in elkaar gezet als Hogsheads. Kilderkin (inhoud 82 liter) Meer gebruikt in de bierindustrie, maar nu en dan ook in de whiskyindustrie. Quarter Cask (inhoud 50 liter) Dit vat is een kwart van de ASB en wordt gebruikt om whisky snel smaak te geven door de verhouding tussen het volume van het distillaat en het oppervlak van het vat. Het nadeel van dergelijke kleine vaten is het hogere verdampingsverlies.
Schroten
In de molen wordt de gemoute gerst in de trechter geladen en gaat dan door de molen, waar sets walsen het kaf kraken en de mout malen. Het moet 10% bloem, 20% kaf en 70% grit opleveren. Deze verhoudingen worden zeer grondig gecontroleerd, want als ze te fijn zijn, loopt de 'beslagkuip' niet snel genoeg leeg. Als deze te grof is, loopt de vloeistof te snel weg en kan er geen maximale extractie plaatsvinden.
Streek
De Scotch Whisky Association heeft 5 whiskygebieden gedefinieerd: Lowland, Campbeltown, Islay, Highland en Speyside. Wij hebben onze eigen regio's gecreëerd: Lowlands, Islay, Islands, Highlands en Speyside. Zij bieden een enorm divers smakenpalet - en ze zijn allemaal vertegenwoordigd in The Classic Malts Selection.
Saladin box
De Saladin box is een Franse uitvinding van Charles Saladin aan het eind van de jaren 1800 om de arbeid die nodig is bij het mouten te verminderen in vergelijking met de vloermouterijen. De ontkiemende gerst wordt in grote kisten geplaatst, waarin een paar verticale schroeven, bevestigd aan een dwarsbalk, de gerst bewegen. De schroeven helpen de gerst van beneden naar boven te brengen. Een nuttige toevoeging van de beweging is de beheersing van de warmte, vaak ondersteund door een mechanische luchtstroom. De Saladin box is nu bijna overal vervangen door trommelmouters.
Single cask
Een single cask botteling is een malt whisky die het resultaat is van slechts één enkele distillatie, één enkel vat en één distilleerderij. Hij wordt meestal op vatsterkte gebotteld en het proces van koude filtratie wordt vaak achterwege gelaten.
Single malt Scotch whisky
Single malt Scotch whisky wordt gemaakt van 100% gemoute gerst, is afkomstig van één enkele distilleerderij en is niet gemengd met producten van elders. Hij moet minimaal drie jaar rijpen op eikenhouten vaten in Schotland. Elke distilleerderij heeft zijn eigen unieke stijl door de ingrediënten, productietechnieken en rijping.
Slàinte mhath
Een toast van 'Slàinte Mhath', beantwoord met 'Slàinte Mhòr' (uitgesproken als 'slahnje vay ... slahnje vor') - het betekent 'Goede gezondheid... uitstekende gezondheid' - het is het equivalent van de Engelse toast 'Cheers' en wordt bijna uitsluitend gebruikt bij het drinken van whisky.
Speyside
Speyside telt twee derde van de malt whisky-distilleerderijen in Schotland en kan daarom terecht worden beschouwd als het hart van de whiskyproductie. Er zijn meer dan 50 werkende distilleerderijen en verschillende die zijn stilgelegd, hoewel hun mout nog altijd verkrijgbaar is. Dit gebied, tussen de steden Inverness en Aberdeen, strekt zich uit van granieten bergen tot het vruchtbare platteland, waar onder meer gerst wordt verbouwd. Het is ongeveer 32 kilometer diep en 50 kilometer breed. Het gebied wordt doorsneden door de rivier de Spey, de snelst stromende van alle Schotse rivieren. Geen van de distilleerderijen haalt er zijn productiewater vandaan, maar gebruikt liever enkele van de vele bronnen en zijrivieren die het water voeden. Het is niet verwonderlijk dat de regio zo'n vooraanstaande positie heeft verworven. Het laaggelegen land tussen de bergen en de zee, de Laich O'Moray of 'The Garden of Scotland', heeft een uiterst rijke en vruchtbare bodem. Het milde klimaat en de lange zomerdagen maken het gebied perfect voor de teelt van gerst. Speyside single malts, zoals Cragganmore en Glen Elgin, staan in het algemeen bekend om hun elegantie, complexiteit en vaak geraffineerde rokerigheid. Opvallend is de zeer complexe Mortlach - ook bekend als 'The Beast of Dufftown'. Speyside malts zijn doorgaans complex met fruitige, bloemige aroma's en tonen van groene appel en citrus.
Spirit safe
De spirit safe is een grote, meestal met messing beklede, glazen kast die je in alle distilleerderijen vindt. Ze bevat verschillende glazen recipiënten voor het distillaat. Hij beschikt ook over instrumenten zoals een thermometer en hydrometer, waarmee de distilleerder het distillaat dat uit de distilleerketels komt kan analyseren en beheren. Spirit safes zijn voorzien van hangsloten, die traditioneel door de douane en accijnzen worden aangebracht om te voorkomen dat iemand de gedistilleerde drank van het nieuwe merk overhevelt om er geen accijns over te hoeven betalen.
Spirit still
Een pot still waarin de low wines, foreshots en feints van de vorige distillatie worden gemengd en verhit om het distillaat te verkrijgen dat later in eikenhouten vaten wordt gevuld om te rijpen. Deze distilleerketel wordt gebruikt voor de tweede, soms derde, distillatie in het proces. De spirit still is, op enkele uitzonderingen na, meestal veel kleiner dan de wash still.
Still house
Het gebouw waarin de pot stills staan.
SWA – Scotch Whisky Association
De SWA werkt aan het behoud van de plaats van Scotch Whisky als 's werelds toonaangevende gedistilleerde drank van hoge kwaliteit en de groei ervan op lange termijn wereldwijd. Voor meer informatie over de Scotch Whisky Association: http://www.scotch-whisky.org.uk/
Trommelmouterij
Het mouten gebeurt in grote trommels die de gerst mechanisch omroeren. Hierdoor is er veel meer controle over het hele proces, kan elke batch afzonderlijk worden behandeld en kunnen er snel aanpassingen worden doorgevoerd. Belangrijke factoren als temperatuur en luchtstroom kunnen veel beter worden gecontroleerd, waardoor de mouter constant mout van hoge kwaliteit kan produceren. Enkele van de grootste drums in Europa zijn te vinden bij Port Ellen Maltings en ook bij Glen Ord worden drums gebruikt.
Turf
Peat (turf) is gedeeltelijk verkoolde, vergane plantaardige grond die gedurende honderden jaren is samengeperst. Het geeft bij verbranding een kenmerkende rook af, die van grote invloed is op het aroma van sommige whisky's. Het valt vooral op bij Island-malts, zoals Talisker, Caol Ila en Lagavulin.
Tails
Zie ook 'Feints'
Ullage
Zie ook 'Angel's share'
Uisge Beatha
De Schotse/Schots-Keltische term voor aqua vitae of 'levenswater'. 'Uisge (beatha)' werd in de loop der tijd afgekort en verbasterd tot whisky.
Vat
Een houten vat, meestal van eik, waarin whisky wordt bewaard om te rijpen. Het is gebruikelijk om whisky te laten rijpen in vaten die voorheen voor bourbon (Amerikaans eik) of sherry (Europese eik) zijn gebruikt om zo de drank karakter te geven. Ook Japanse eik wordt steeds populairder. Er zijn verschillende vaten en varianten, die allemaal op een andere manier bijdragen aan het smaakprofiel van de whisky. De grootte van het vat draagt in grote mate bij aan de rijping en het uiteindelijke aroma en karakter van de whisky. De verhouding tussen alcoholvolume en vatoppervlak heeft invloed op de manier waarop de alcohol rijpt. Het is dus uiterst belangrijk om hoogwaardige vaten te gebruiken, die de malt spirit aanvullen en verbeteren. Nog een belangrijke factor in de algemene smaak van malt whisky is de verkoling in de vaten vóór het eerste gebruik. Hierdoor komen hoeveelheden vanille en aanverwante smaken vrij in zowel de eerste als de tweede vulling en worden geur- en smaakafwijkingen verwijderd. Nieuw eikenhout geeft een dominante houtsmaak, maar is niet wenselijk in Schotse whisky. Er worden dus altijd tweedehands vaten gebruikt, die vroeger bourbon of sherry bevatten. Vaten worden gekozen voor hun vermogen om verschillende rijpingsmechanismen te produceren. Er zijn drie hoofdtypen van mechanismen - subtractief, additief en interactief - ze staan bekend als 'cask activities'. Subtractief verwijdert onrijpe elementen en geur- en smaakafwijkingen uit new make spirits, zoals zwavelverbindingen. Additief voegt aroma's en smaken van het hout van het vat toe, zoals vanilline. Interactief zet het distillaat en geëxtraheerde houtelementen om in een rijp karakter.
Vatsterkte
Whisky gebotteld op het natuurlijke alcoholgehalte zonder te zijn verdund met gedemineraliseerd water om het te verlagen tot bijvoorbeeld 40%, 43%, 45,8% ABV, wat gebruikelijk is voor veel single malts, zoals Oban of Talisker. Sommige whisky's worden echter op vatsterkte gebotteld, zoals de jaarlijkse special releases. Een extra smaakervaring kan worden verkregen door de malt met vatsterkte onverdund te proeven en vervolgens in het glas naar eigen smaak te verdunnen.
Verzachting via houtskool
Wordt gewoonlijk gebruikt voor Amerikaanse whiskey uit Tennessee. Het distillaat wordt eerst door houtskool gefilterd voordat het in een vat wordt gedaan. Sommige distilleerderijen filteren nogmaals voor de botteling. Andere namen zijn 'Leaching' of 'Lincoln County Process'.
Verkoling
Het proces waarbij het binnenoppervlak van het vat wordt verbrand om 'kanalen' in het hout te creëren en zo interactie tussen het distillaat en het hout mogelijk te maken. Hoe feller het vat is verkoold, hoe meer interactie. En hoe meer interactie, hoe sneller het distillaat rijpt en smaak en kleur worden afgegeven. Het verkolen gebeurt meestal alleen op vaten van Amerikaanse eik. Soms worden oude vaten opnieuw verkoold om de levensduur ervan te verlengen.
Vloermouten
Een meer traditionele manier van mouten waarbij gerst op een grote vloer wordt uitgespreid en met de hand wordt gedraaid om te laten ontkiemen. Slechts enkele distilleerderijen in de whisky-industrie doen nog aan vloermouten, wat grotendeels vervangen is door trommelmouten.
Vatted malt
Een vatted malt is de samenvoeging van verschillende single malts uit verschillende distilleerderijen. Het is een verouderde term, de nieuwe 'wettelijke' definitie is 'Blended Malt'.
Weken
Het weken is waarschijnlijk de belangrijkste stap bij het mouten, want hier wordt de gerst tot groei 'aangezet'. In het veld duurt het weken of zelfs maanden voordat gerst begint te kiemen. Bij het mouten begint de kieming in minder dan twee dagen. Door de gerst drie keer onder te dompelen in water, met tussendoor wat men noemt 'air rests' (blootstelling aan lucht), stijgt het vochtgehalte van 12% in de oorspronkelijke gerst tot ongeveer 46% aan het einde van het weekproces. Dit 'gebroken' of 'meervoudig weken' zorgt voor optimale omstandigheden, voor een goede kieming in de plant.
Warehouse
Het gebouw waarin de sterke drank langzaam rijpt in eiken vaten totdat hij Schotse whisky genoemd mag worden (verplicht minimaal drie jaar rijping in Schotland).
Wash
Een vloeistof met normaal 7-8% ABV, die ontstaat tijdens het gistingsproces. Wash is als product vergelijkbaar met bier. Het wordt naar de wash still gepompt voor de eerste distillatie.
Washback
De gisting vindt plaats in een 'washback', een grote kuip van lariks of dennenhout, tegenwoordig vaker van roestvrij staal. Het soort materiaal heeft geen invloed op het gistingsproces.
Wash still
De distilleerketels zijn bepalend voor het karakter en de smaak van de whisky. Zij werken gewoonlijk in paren en de wash still is de eerste en meestal de grootste van de twee. De wash wordt verwarmd, de alcohol verdampt en wordt vervolgens afgekoeld en door een condensator tot een vloeistof omgevormd. De resulterende vloeistof heeft een alcoholgehalte van 20-23% ABV.
Water
Het belang van water bij de productie van malt whisky is al lang bekend. In verschillende stadia van het proces wordt water gebruikt: bij het mouten, maischen, gisten, distilleren en rijpen. Het voor het proces gebruikte water moet de kwaliteit van drinkwater hebben, vrij zijn van verontreinigingen en hoge gehaltes aan mineralen en organische stoffen bevatten. Het is belangrijk van welke bron de distilleerderij gebruik maakt om deze kwaliteit te waarborgen. Behalve de kwaliteit is er een ander belangrijk punt met betrekking tot water, namelijk dat er voor een consistente werking van de distilleerderij een constant hoog volume bij een regelmatige temperatuur nodig is. Water heeft echter geen invloed op de ontwikkeling van smaken.
Worm condensator
Zie ook 'Worm tub'
Worm tub
De worm tub is een grote tank of groot vat met daarin de worm, een spiraalvormige koperen pijp, ondergedompeld in koud stromend water. Ze zijn meestal te zien in grote houten of gietijzeren vaten, bijvoorbeeld bij Glenkinchie, Dalwhinnie en Talisker. De spiraal wordt gebruikt om de alcoholdamp langzaam en met zo weinig mogelijk kopercontact te condenseren, waardoor het distillaat een rijk karakter krijgt.
Wort
Een vloeistof die uit de beslagkuip wordt afgetapt en grote hoeveelheden oplosbare suikers uit de grist bevat, opgelost in heet water. Wort is de vloeistof die wordt afgekoeld en in de washback wordt gepompt, waarna gist wordt toegevoegd voor het gistingsproces, waarbij de suikers worden omgezet in alcohol.